หน่วยการเรียนที่ 1 เรื่อง ชีวิตสัมพันธ์

สาระที่  1  สิ่งมีชีวิตกับกระบวนการดำรงชีวิต

มาตรฐาน ว 1.2  เข้าใจกระบวนการและความสำคัญของการถ่ายทอดลักษณะ

                           ทางพันธุกรรม วิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต ความหลากหลายทาง

                           ชีวภาพ การใช้เทคโนโลยีชีวภาพที่มีผลกระทบต่อมนุษย์และ

                           สิ่งแวดล้อม มีกระบวนการสืบเสาะหาความรู้และจิตวิทยาศาสตร์

                           สื่อสารสิ่งที่เรียนรู้และนำความรู้ไปใช้ประโยชน์

ตัวชี้วัดที่  

                 ว 1.2 ป 3/3  อธิบายลักษณะที่คล้ายคลึงกันของพ่อแม่กับลูกว่าเป็นการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมและนำความรู้ไปใช้ประโยชน์                                            

                ว 1.2 ป 3/4  สืบค้นข้อมูลและอภิปรายเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตบางชนิดที่สูญพันธ์ไปแล้วและที่ดำรงพันธุ์มาจนถึงปัจจุบัน

มาตรฐาน ว 8.1  ใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์และจิตวิทยาศาสตร์ในการสืบเสาะหาความรู้การแก้ปัญหา รู้ว่าปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่มีรูปแบบที่แน่นอนสามารถอธิบายและตรวจสอบได้ภายใต้ข้อมูลและเครื่องมือที่มีอยู่ในช่วงเวลานั้น ๆเข้าใจว่าวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคม และสิ่งแวดล้อมมีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน

ตัวชี้วัด

            ว 8.1 ป. 1/1 ตั้งคำถามเกี่ยวกับเรื่องที่จะศึกษาตามที่กำหนดให้และตามความสนใจ

            ว 8.1 ป. 1/2 วางแผนการสังเกต เสนอวิธีสำรวจตรวจสอบ ศึกษาค้นคว้า โดยใช้ความคิดของตนเอง ของกลุ่ม และคาดการณ์สิ่งที่จะพบจากการสำรวจตรวจสอบ  

            ว 8.1 ป. 1/3 เลือกใช้วัสดุ อุปกรณ์ เครื่องมือที่เหมาะสมในการสำรวจตรวจสอบ และบันทึกข้อมูล

          ว 8.1 ป. 1/4  จัดกลุ่มข้อมูล เปรียบเทียบกับสิ่งที่คาดการณ์ไว้และนำเสนอผล

          ว 8.1 ป. 1/5  ตั้งคำถามใหม่จากผลการสำรวจตรวจสอบ

             ว 8.1 ป. 1/6  แสดงความคิดเห็น และรวบรวมข้อมูลจากกลุ่มนำไปสู่การสร้างความรู้

                   ว 8.1 ป. 1/7  บันทึกและอธิบายผลการสังเกต สำรวจตรวจสอบตามความเป็นจริง มีแผนภาพประกอบคำอธิบาย

             ว 8.1 ป. 1/8 นำเสนอ จัดแสดงผลงาน โดยอธิบายด้วยวาจา และเขียนแสดงกระบวนการและผลของงานให้ผู้อื่นเข้าใจ

สาระสำคัญ

                สิ่งมีชีวิตทุกชนิดมีชีวิตรอดอยู่ได้และสามารถดำรงพันธุ์ต่อไปได้ จะต้องมีรูปร่าง ลักษณะที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมที่อาศัยอยู่  ถ้าสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลง ไปจนไม่เหมาะสมต่อการดำรงชีวิต  สิ่งมีชีวิตนั้น ๆ จะตายหรือสูญพันธุ์ไป

ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง

1.             สืบค้นข้อมูล  อภิปราย  และอธิบายเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตบางชนิดดำรงพันธุ์มาจนถึงปัจจุบันได้เนื่องจากมีลักษณะเหมาะสมกับสภาพแวดล้อม  รวมทั้งนำความรู้ที่ได้ไปใช้

2.             สืบค้นข้อมูล  อภิปราย  และอธิบายเกี่ยวกับสิ่งมีชีวิตหลายชนิดที่เคยมีอยู่ และสูญพันธุ์ไปแล้ว

สาระการเรียนรู้

                การดำรงชีวิตในสภาพแวดล้อมต่าง ๆ

ทักษะ กระบวนการ

            1. กระบวนการทางวิทยาศาสตร์

2. กระบวนการกลุ่ม

3. กระบวนการคิด

4. กระบวนการสืบเสาะหาความรู้

คุณลักษณะ

1. ,มีเหตุผล

2. ยอมรับผลงานผู้อื่น

3. ใฝ่รู้ใฝ่เรียน

4. มีความสามัคคี

5. มีความซื่อสัตย์

การจัดการเรียนรู้

1.             ครูและนักเรียนสนทนาเกี่ยวกับการแต่งกายที่เหมาะสมกับสภาพอากาศของผู้คนในที่ต่าง ๆ  ทั่วโลก  รวมทั้งเหตุผล

2.             ให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายรูปร่างลักษณะของสัตว์ที่เหมาะสมกับแหล่งที่อยู่ในแต่ละภาพ  เพื่อสรุปว่า

-          ลักษณะที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม ช่วยให้สัตว์มีชีวิตรอดอยู่ได้

-          ปลามีรูปร่างเรียวยาว  มีครีบและหางเพื่อช่วยในการเคลื่อนที่ในน้ำ

-          นกมีปีกสำหรับบินในอากาศ

-          นกกินปลามีขายาว มีจงอยปากยาว สำหรับจับปลายที่อยู่ในน้ำ

-          ยีราฟมีขาและคอยาว  เพื่อกินใบไม้ที่อยู่บนต้นไม้สูง ๆ ได้

ต่อจากนั้นครูให้ความรู้เกี่ยวกับความหมายของการดำรงพันธุ์  ซึ่งหมายถึงการทำให้เผ่าพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตคงอยู่ได้  ไม่สูญหายไป

3.             ให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลและร่วมกันอภิปรายเพื่อหาคำตอบว่า  รูปร่างลักษณะของสัตว์ตามหนังสือเรียนมีลักษณะที่เหมาะสมต่อการดำรงชีวิตอย่างไรบ้าง  ซึ่งสรุปได้ดังนี้

-          ลิง  มีแขนขายาว  และมีมือเพื่อการจับกิ่งไม้

-          ปู  มีก้ามทำหน้าที่ป้องกันตัวและหาอาหารส่วนขาของปูทำหน้าที่เดินและว่ายน้ำ

-          แมงมุม  มีการชักใย  เพื่อดักจับอาหารและป้องกันอันตรายจากศัตรู

-          เป็ด  มีเท้าเป็นแผนติดกัน ช่วยในการว่ายน้ำและมีจงอยปากเป็นแผ่นกว้างเพื่อใช้ในการไซ้หาอาหาร

4.             ครูให้ความรู้เพิ่มเติมว่านอกจากรูปร่างลักษณะของสัตว์ที่เหมาะสมกับการดำรงชีวิตแล้ว  ยังมีพฤติกรมหรือการกระทำของสัตว์ที่แสดงออกเพื่อตอบสนองต่อสิ่งเร้า เพื่อการอยู่รอด  เช่น

-          ในฤดูหนาว สัตว์จำพวกนกปากห่าง นกนางแอ่น มีการโยกย้าย ที่อยู่ไปยังสถานที่มีอากาศอบอุ่นเพื่อช่วยในการอยู่รอด

-          กุ้งมีการเดินขบวนเพื่อไปวางไข่

-          มดขนไข่เพื่อหนีน้ำ

ต่อจากนั้นให้นักเรียนไปสืบค้นข้อมูลว่าสัตว์ในท้องถิ่นมีการย้ายถิ่นที่อยู่หรือไม่  และย้ายไปเพื่อจุดประสงค์ใด  ซึ่งอาจได้คำตอบ  เช่น  ลิง  ย้ายที่อยู่เพื่อหาแหล่อาหารใหม่ที่อุดมสมบูรณ์กว่าเดิม  กวางย้ายที่อยู่เพื่อหลบหลีกอันตรายจากผู้ล่า

5.             ครูนำอภิปรายโดยตั้งคำถามว่า พืชจะต้องมีลักษณะที่เหมาะสมกับการดำรงชีวิตในสิ่งแวดล้อมที่อาศัยอยู่เช่นเดียวกับสัตว์หรือไม่  แล้วให้นักเรียนแต่ละกลุ่มทำการทดลอง  ตามขั้นตอนในหนังสือเรียน  บันทึกผลลงในใบกิจกรรม  2  แผ่นที่  1  และร่วมกันอภิปรายตามแนวคำถามในใบกิจกรรม 2  แผ่นที่  2  จนได้ข้อสรุปดังนี้

-          ลักษณะภายนอกของผักตบชวา มีผิวใบที่เป็นมัน  โคนก้านใบพองออก เมื่อกดลงไปในน้ำแล้วปล่อยมือผักตบชวาจะลอยขึ้นมา เมื่อผ่าโคนก้านใบ  และใช้แว่นขยายส่องดูจะเห็นรูพรุน  ซึ่งช่วยให้ผักตบชวาเบาและลอยน้ำได้

-          ผักกระเฉดมีลำต้นเล็กยาว  มีนวมสีขาวคล้ายสำลีหุ้มอยู่ข้างนอก  ช่วยพยุงให้ผักกระเฉดลอยน้ำได้

6.             ครูและนักเรียนร่วมกันอภิปรายเกี่ยวกับพืชน้ำชนิดอื่นที่มีลักษณะเหมาะสมกับสิ่งแวดล้อมที่อาศัยอยู่เช่นบัวมีใบเป็นแผ่นบางแผ่ออก  ก้านใบเล็กยาวมีรูพรุนเพื่อช่วยให้ลอยน้ำได้ดี แหนมีขนาดเล็กมีรากกระจายออกช่วยให้ลอยในน้ำได้ดี

7.             ให้นักเรียนพิจารณาภาพพืชบกในหนังสือเรียนแล้วร่วมกันอภิปรายลักษณะที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมเพื่อการอยู่รอดของพืชเหล่านั้น ดังนี้

-          ใบพลูด่าง  จัดเรียงตัวให้สามารถรับแสงได้ทั่วถึงทุกใบ  ทำให้สามารถสร้างอาหารได้ เมื่อลำต้นเลื้อยไปบนต้นไม้ใหญ่

-          ตำลึง  มีมือเกาะที่เปลี่ยนแปลงมาจากใบ ช่วยให้เกาะเกี่ยวกับหลักหรือต้นไม้อื่น ๆ  ได้ง่ายทำให้ลำต้นสามารถชูใบรับแสงได้มากขึ้น

-          กระบองเพชร  มีใบเล็กและเป็นหนามแหลมช่วยลดการคายน้ำ มีลำต้นอวบช่วยเก็บน้ำไว้และมีรากยาวแทรกลงไปในดินได้ไกลเพื่อดูดน้ำและธาตุอาหาร

-          โกงกาง  มีรากค้ำจุนที่ยาวและแข็งแรง   อยู่รอบลำต้นเพื่อช่วยยึดลำต้นให้ตั้งอยู่บนดินเลนที่อ่อนยวบได้

8.             ให้นักเรียนร่วมกันอภิปรายและอธิบายเกี่ยวกับการนำความรู้ที่ได้ไปสร้างและประดิษฐ์อุปกรณ์เครื่องใช้ช่วยในการดำรงชีวิตให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมตามภาพในหนังสือเรียน ดังนี้

-          ทหารสวมเสื้อผ้าที่มีสีสันกลมกลืนกับสีต้นไม้ในป่า  เพื่อการพรางตัวให้รอดพ้นจากศัตรูในการทำศึกสงคราม

-          เด็กใส่ตีนกบและสะพานเครื่องช่วยหายใจไว้ข้างหลังเพื่อช่วยให้การว่ายน้ำได้อย่างคล่องแคล่วรวดเร็ว  และไม่เหน็ดเหนื่อย

-          นักศึกษาเกี่ยวกับธรรมชาติและชีวิตของนกต้องแต่งกายให้กลมกลืนกับสภาพแวดล้อมและยังต้องมีอุปกรณ์ที่จำเป็นติดตัวไปด้วย เช่น  กล้องส่องทางไกล สมุดบันทึก รองเท้าหุ้มข้อเพื่อป้องกันงูฉกหรือมดกัด

-          ในประเทศที่มีอากาศหนาวจัด ผู้คนต้องสวมใส่เสื้อผ้าหนาทำด้วยขนสัตว์หุ้มที่คอ  ข้อมือเพื่อทำให้ร่างกายอบอุ่น

9.             นักเรียนอ่านเนื้อหาในหนังสือเรียนหน้า 5 – 12  แล้วคัดเนื้อหา ลงสมุด

สื่อ / แหล่งการเรียนรู้

1.             ผักตบชวา

2.             ผักกระเฉด

3.             มีด

4.             หมึกพิมพ์

5.             แว่นขยาย

6.             ใบกิจกรรม  2  แผ่นที่ 1 – 2

7.             หนังสือเรียนวิทยาศาสตร์ สสวท.

การวัดผลประเมินผล

วิธีการ	เครื่องมือ	เกณฑ์การประเมิน
1. ตรวจผลงาน	ใบกิจกรรม	ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 80
2. ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์	แบบประเมินทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์	ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 80
3.  สังเกตทักษะการทำงานกลุ่ม	แบบประเมินทักษะการทำงานกลุ่ม	ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 80
4   การนำเสนอผลงาน	แบบประเมินการนำเสนอผลงาน	ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 80
5. สังเกตคุณลักษณะที่พึงประสงค์	แบบประเมินคุณลักษณะ อันพึงประสงค์	ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 80